Z badań archeologicznych wynika pośrednio , że początki parafii raciąskiej sięgają połowy XIII wieku. W tym czasie , na wyspie leżącej na jeziorze Spierewnik /Przyżarcz/ ,powstał gród raciąski posiadający charakter typowo militarny. Na zewnątrz grodu , w północnej części wyspy znajdowało się cmentarzysko. Pośrodku cmentarzyska stwierdzono istnienie nie zajętego przez groby obszaru o wymiarach 4 x 10 m, co sugeruje, że stał tam drewniany kościółek. Na przełomie XIII i XIV wieku gród raciąski popadł w ruinę. Natomiastcme kościół parafialny przeniesiono do oddalonej o 5 km i należącej do zespołu grodowego wsi Raciąż. Stało się to wkrótce po lokacji wsi na prawie niemieckim w 1349 roku, ponieważ siedem lat później występuje w źródłach pierwszy , znany z imienia , miejscowy proboszcz Henryk.

Po ustaleniu się administracyjnych granic kościelnych parafia raciąska znalazła się w obrębie archidiecezji gnieźnieńskiej , a od 1512 roku w wydzielonej jej części , archidiakonacie kamieńskim. Taki stan rzeczy trwał aż do roku 1821, kiedy to parafia weszła w skład diecezji chełmińskiej. Ostania reorganizacja terytorialna nastąpiła w roku 1992. Obecnie parafia jest częścią składową dekanatu tucholskiego diecezji pelplińskiej. Rozległy początkowo obszar parafii z biegiem lat systematycznie zmniejszał się wskutek erygowania nowych parafii i odłączania się pojedynczych miejscowości. Najstarszy kościół raciąski pod wezwaniem Trójcy św. częściowo drewniany, częściowo murowany spłonął w wielkim pożarze wsi w 1851 roku. W jego miejscu, w latach 1864-66 zbudowano nowy , aktualnie istniejący murowany z cegły w stylu neogotyckim. Koszt budowy wyniósł 17 500 talarów. Konsekrował go 4 X 1874 roku biskup sufragan chełmiński ks. Georg Jeschke.

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY po zburzeniu wieży w 1944 roku

Zniszczoną w 1945 roku wieżę kościelną odbudowano w 1975 roku. Ten odbudowany kościół posiadał 3 dzwony odlane w 1865 roku . Podczas I wojny światowej władze wojskowe skonfiskowały 2 największe dzwony. W1925 roku parafia | kosztem 5096 zł, zakupiła 2 nowe dzwony, które podzieliły los poprzedników w latach II wojny światowej. Najmniejszy dzwon , który przetrwał zawieruchy dziejowe i służy po dzień dzisiejszy, jest poświęcony Błogosławionej Maryi Dziewicy. Wokół kościoła rozciąga się cmentarz, położony częściowo na tarasach skłaniających się do jeziora. Na cmentarzu nieopodal kościoła, znajduje się mauzoleum | kryjące w swoim wnętrzu m.in. doczesne szczątki Leona Janta - Połczyńskiego/1867-1961/, senatora II i ministra rolnictwa oraz jego małżonki Marii z Komierowskich/1880-1970,, matki chrzestnej legendarnej fregaty „ DAR POMORZA„.

 

ROK 1974-1975 za ks. Tadeusza Brodzika ODBUDOWANO WIEŻE KOŚCIOŁA – wysokość wieży 37m

Już w połowie XVII w. istniała w Raciążu szkoła parafialna z własnym rektorem. W tym czasie we wsi funkcjonował przytułek dla ubogich. W budynku plebani znajdował się cenny księgozbiór z dziełami słynnych w swoim czasie kaznodziejów, pisarzy ascetycznych i teologicznych. Życie duchowe parafian raciąskich skupiało się od najdawniejszych czasów w różnego rodzaju bractwach i stowarzyszeniach religijnych. W1646 roku założono tu Bractwo św. Izydora, natomiast w roku 1675 Bractwo św. Józefa związane ściśle z kultem cudownego obrazu tegoż świętego. Obraz ten słynął z wielu cudownych łask i ściągał corocznie do Raciąża w dzień odpustu św. Józefa wielkie ilości pielgrzymów z bliższej i dalszej* okolicy} w tym wysoko postawionych dygnitarzy królewskich. Po pożarze w 1851 roku kult św. Józefa zmalał, a z ocalałych wot wykonano neogotycką srebrną monstrancję, Parafianie brali ponadto czynny udział w później powstałych: Bractwie Trzeźwości, Stowarzyszeniu Młodzieży Katolickiej, Dziele Rozkrzewiania Wiary , III Zakonie św. Franciszka i Żywym Różańcu.

Wraz z wybuchem II wojny światowej dla parafii raciąskiej rozpoczął się niezwykle trudny okres. Aresztowano duszpasterzy, z których następnie proboszcz ks. Józef Czapiewski zmarł w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen - Oranienburg , a wikariusza ks. Franciszka Nogalskiego hitlerowcy rozstrzelali w Rudzkim Moście. Aby ratować życie współaresztowanych , bohaterski ks. Nogalski próbował wziąć na siebie winę za pożar niemieckiej stodoły w Piastoszynie , które to zdarzenie było pretekstem do przeprowadzenia egzekucji na Polakach. Z polecenia władz hitlerowskich dokonano zniszczenia kapliczek , figur i krzyży przydrożnych , ograniczono liczbę nabożeństw, zakazano działalności organizacji kościelnych. Parafialne księgi metrykalne z lat 1757-1882 wywieziono i dzisiaj znajdują się w centralnym Archiwum Biskupim w Regensburgu /byłe RFN/.

Parafia raciąska wydała kilku księży, których działalność społeczna wpisała się na trwałe w pomorskie dzieje. W Raciążu urodził się ks. Kazimierz Kręcki /1817- 1856/proboszcz starogrodzki w latach 1846 -56 i redaktor czasopisma „ Katolik Diecezji Chełmińskiej „. podczas ofiarnego ratowania swoich parafian w czasie powodzi zachorował i wkrótce zmarł zachowany we wdzięcznej pamięci jako ksiądz - bohater „ . Jego brat ks. Jan Kręcki, Jeszcze jako kleryk wziął udział w powstaniu wielkopolskim w 1848 roku. Z kolei inny raciążanin , ks. Jan Stenzel / 1835-1905 /zasłynął jako obrońca polskiej sprawy w latach zaboru pruskiego, Jako kapłan zjednał sobie miłość i szacunek parafian. Jest autorem pracy historycznej o klasztorze żukowskim , wydanej w języku polskim i niemieckim. Pochodzący ze Stobna ks. Michał Maliński / 1850 - 1931 /, doktor teologii, w oczach administracji pruskiej uchodził za agitatora polskości. Działał w różnych organizacjach gospodarczych. Cały swój majątek przeznaczył na cele kościelne.
Obecnie parafia Raciąż liczy 1817 parafian / 2002/ obejmuje swoim zasięgiem następujące miejscowości: Raciąż z Raciąskim i Wysockim Młynem, Mrowiniec. Stobno, Wysoka, Lubierzyn, Mała Komorza, Wielka Komorza, Nadolna Karczma, Brda, Dziekć oraz Dąbrówka. W obrębie parafii znajduje się kościół filialny w Dąbrówce pod wezwaniem Przemieniania Pańskiego/ wcześniej pod wezwaniem św. Jana Nepomucena oraz kaplica grobowa pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Wysokiej. Obecnie godność proboszcza parafii sprawuje od 28 XII 1996 ks. Henryk Fetke.

 

KOŚCIÓŁ PARAFIALNY za ks. Henryka Fetke - 2009 r.

Copyright:  Parafia św. Trójcy w Raciążu - Diecezja Pelplińska
ul. Kasztelańska 4, 89-502 Raciąż